Radyatör, merkezi ısıtma sistemlerinde hacim ısıtıcısı olarak en çok kullanılan cihazlardır. Bu cihazlarda gerçekte toplam ısı geçişinin yaklaşık %70 ile %80 kadarı taşınımla (konveksiyonla), %30 ile %20 kadarı ışınımla (radyasyonla) olmasına rağmen, geçmişten gelen hatalı olarak verilen radyatör adı günümüzde de kullanılmaktadır. Radyatörleri döküm, çelik, alüminyum ve panel olmak üzere dört grupta incelemek mümkündür.
Döküm Radyatör
Döküm radyatörler dilimler halinde imal edilip, istenilen kapasiteye göre gruplanarak kullanılır. Pratik açıdan 30 dilime kadar gruplama yapılması önerilir. Zorunlu hallerde daha fazla dilimli gruplarda, gruba giriş ve çıkış farklı taraflarda olması gerekir. Dökme demirin korozyona dayanaklı olması nedeniyle bunlar uzun ömürlüdürler. Genel olarak döküm radyatörler sıcak su sistemlerinde 4 bar basınca, buharlı sistemlerde ise 2 bar basınca kadar kullanılabilir. Daha yüksek basınçlar için özel imalat gereklidir.
Değişik hacimlerde kullanılmak üzere farklı konstrüksiyonları vardır. Her bir döküm radyatör dilimi 60 mm kalınlığında olup birbirlerine alttan ve üstten R 32 mm çelik nipeller ile bağlanır. TS 369 ve DIN 4703 de ısıl kapasiteleri belirlenmiştir.
Dilimli Çelik Radyatör
Bu tip radyatörler en az 1,25 mm kalınlıkta pastan arındırılmış genel yapı çeliği Fe-37 özelliğine sahip saçtan yapılırlar. Preste şekilde verilen ve yüzeylerinde katmer, çatlak, tufal ve ezikler bulunmayan iki yan yüzey levhası, bir dilimi oluşturacak şekilde punta veya benzer kaynak işlemi ile birleştirilirler. Elde edilen dilimler, birbirlerine vidalı çelik nipeller veya alın yüzeylerinden kaynatılarak gruplandırılabilir.
Sıcak su sitemlerinde kullanılan, çelik radyatörlerde maksimum işletme basıncı 4 bar değerindedir. Çelik radyatörler, döküm radyatörlere göre daha hafif ve ucuzdurlar. Kaçakları kaynakla tamir edilebilir. En önemli sakıncalı, korozyona dayanıklı değildir. Bu nedenle çelik radyatör kullanılan sistemlerin kapalı genleşme kaplı olması önerilir.
TS 4311’e göre dlimli çelik radyatörlerin gerçekleşmesi gereken minimum standart ısıl güçleri ve DIN 4703’e göre belirlenmiştir.
Panel Radyatör, Levha Tipi Çelik Radyatörler
Bu tip radyatörler esas olarak düz veya dalgalı levhalardan oluşur. Bunlar da en az 1,25 mm kalınlıkta pastan arındırılmış, genel yapı çeliği Fe-37 özelliğine sahip saçtan preste biçim verilen yapılırlar. Ön ve arka yüz plakaları radyatörü meydana getirecek biçimde punta veya benzer kaynak işlemi ile birleştirilir. Genelde ön yüzleri düz olup, arka yüzleri düz veya düzlemsel kanatlı olabilir. Ön yüzeylerde ısı geçişi esas olarak ışınımla olurken, arka yüzeylerde ısı geçişi taşınımla olur. Kanatlar yüzeye temas direnci oluşturmayacak, tam temas olacak şekilde tespit edilmelidirler.
Kanatlar ise P, PK, PKP, PKKP, PKKPKP diye ayrılır. Seçilen kanat tipi ağırlık, su hacmi ve ısıl kapasite (verim) değerleri olmak üzere değişiklik gösterir. Genellikle PKKP Radyatör modeli diğerlerine kıyasla daha çok kullanılmaktadır.
P : Panel (Radyatörün ön yüzeyi)
K : Radyatör içerisinde bulunan Kanat Sayısıdır.
PKKP Radyatör açılımı ise : Panel-Kanat-Kanat-Panel olarak verilebilir.
Alüminyum Radyatör
Alüminyum radyatörler döküm ve ekstrüze olmak üzere 2 şekilde imal edilebilir. Döküm olanlar BSEN 1676 standardında verilen Al Si9Cu alaşımından ve et kalınlığı en az 1,5 mm olacak şekilde; ekstrüze olanlar ise AlMgSi alaşımına karşılık gelen, EN AW-606 dövme alüminyum alaşımından ve et kalınlığı en az 1,1 mm olacak şekilde imal edilmelidir. Dilimlerin birbirine bağlanmasında üzerlerine sağ ve sol olmak üzere R11/4″ whitworth boru vidası çekilmiş nipeller kullanılır. Dilimler gruplandırılırken bakır esaslı malzeme ile alüminyum yüzeyler doğrudan temas etmemelidir. [1]
Elektrikli Yağlı Radyatör
Elektrikli radyatördür. Kalorifer peteği görünümlü ancak içinde ısıtılmış su yerine elektrikle ısıtılmış yağ bulunan seyyar, tekerlekli petektir. Bir elektrikli ısıtma elemanının daha sonra çevreleyen hava ile değiştirilir radyant yüzeyine, ısı aktaran radyatör içinde yağ ısıtır. İçinde kalın yağ ve bu yağı ısıtmak için kullanılan rezidans vardır.
Elektrikli ısıtma aracı olan yağlı radyatör, elektrik ısıtıcılar arasında en sağlıklısı olarak bilinir. Havayı kurutmadığı ve direkt olarak ısı vermediği için birçok yerde tavsiye edilir.Elektrik tüketimi ise diğer elektrik ısıtıcılarına oranla daha azdır.
